NA SZLAKU ARYSTOKRATYCZNYCH HISTORII I POSIADŁOŚCI

Strona główna
TOP miasta i regionu Rzeszów
NA SZLAKU ARYSTOKRATYCZNYCH HISTORII I POSIADŁOŚCI

„Kiedy dorósł, księżna kupiła Henrykowi Przeworsk, leżący w bliskim sąsiedztwie Łańcuta.(…) Z podarowanego mu przez księżnę Przeworska, w którym wybudowała mu pałac, książę Henryk uczynił jedną z najbogatszych w zbiory sztuki i pamiątek historycznych polską rezydencję i założył ordynację”. W cytacie z Damy w kolorze sepii Aldony Cholewianki-Kruszyńskej mowa o Izabeli Lubomirskiej i Henryku Lubomirskim.

Pałace Lubomirskich w tym ten w Przeworsku, obok innych urzekających podkarpackich zabytków, odnajdziecie na Karpackim Szlaku Ogrodów i Domów Historycznych. Podróż po tym podkarpackim szlaku to podróż zarówno przez style i epoki, jak i wędrówka przez niesamowite ludzkie historie znamienitych polskich rodów.

Zatem rozpocznijmy naszą podróż od Łańcuta i Przeworska!

Salon Zielony. Muzeum-Zamek w Łańcucie, fot. Archiwum Muzeum-Zamku w Łańcucie

Będąca panią na Zamku w Łańcucie księżna marszałkowa Izabela Lubomirska tylko w jednym aspekcie życia nie była spełnioną kobietą. Nie ziściło się jej marzenie urodzenia syna. I tu zadziała się historia, która w naszych czasach byłaby nie do pomyślenia. Księżna, będąc z wizytą u rodziny męża – księcia kasztelana kijowskiego Józefa Lubomirskiego, spostrzegłszy pięknego chłopca na kanapie, syna kasztelana, chwyciła go, ułożyła w mufku futrzanym i wyjechała z nim do Łańcuta.

Dopiero z drogi zawiadomiła rodziców, że mały Henryczek jest z nią, jednocześnie prosząc o oddanie jej w opiekę syna. W ten sposób Henryk Lubomirski zamieszkał w jednej z najpiękniejszych magnackich rezydencji, na zamku w Łańcucie, który swą obecną postać i olśniewające przepychem wnętrza zawdzięcza właśnie Izabeli Lubomirskiej.

W tej wspaniałej rezydencji do dziś można podziwiać piękne wnętrza, po których przechadzali się w minionych wiekach Izabela z Henryczkiem. W apartamentach księżnej marszałkowej podziwiać można rokokową boazerię, ogromne lustra i niesamowitą ścienną tapicerkę w kwieciste wzory. W Zielonym Salonie Apartamentów Męskich urzeka nas oryginalny stolik do gry w karty z czasów epoki. Równie bogate wnętrza znajdują się w Salonie Narożnym, Salonie Boucher czy Wielkiej Jadalni i Sali Balowej. W tej najbardziej znanej atrakcji turystycznej Łańcuta znajdziecie także rzeźbę przedstawiającą Henryka jako Amora autorstwa Antonia Canovy.

Łańcut Zamek_fot. K. Kłysewicz.webp [1.54 MB]

Zamek w Łańcucie fot. K. Kłysewicz

Gdy Henryk już dorósł, Izabela Lubomirska w 1799 r. kupiła mu Przeworsk. Księżna zleciła także budowę przeworskiego pałacu. Powstała rezydencja, z zewnątrz skromna, stylizowana na angielski klasycyzm, która w środku skrywała wiele kameralnego uroku. W czasach jej świetności, po przekształceniu dóbr przeworskich w ordynację, Lubomirscy zgromadzili tu bogatą kolekcję dzieł sztuki, a ich pałac był aż do II wojny światowej jednym z najważniejszych centrów życia kulturalnego w Galicji.

Przeworsk Zespół Pałacowo-Parkowy_033.webp [2.14 MB]

Zespół Pałacowo-Parkowy w Przeworsku, fot. Tadeusz Poźniak

Obecnie Pałac Lubomirskich jest siedzibą Muzeum w Przeworsku, gdzie można podziwiać reprezentacyjne wnętrza jak np. salon różowy, buduar księżnej, gabinet księcia, sypialnię, salę balową czy jadalnię. Na uwagę zasługuje także kredens zwany również kuchnią podręczną z zachowaną oryginalną zabudową szafek i reprezentacyjnych witryn na porcelanę stołową. Z oryginalnego wystroju zachowały się także kominki, żyrandole, stolarka okienna i drzwiowa, sztukaterie oraz koncertowy fortepian berlińskiej marki Bechstein (1865).

Zamek w Rzeszowie

Przeworsk i Łańcut to niejedyne pałace Lubomirskich. W II poł. XVII wieku Lubomirscy rozbudowali i otoczyli kamiennym murem obronnym Zamek w Rzeszowie. W minionych wiekach ta dawna forteca miała odpierać najazdy Tatarów.

Do dziś budowla zachowała fortyfikację typu bastionowego oraz obszerną fosę. Rzeszowski Zamek kryje również niejedną ludzką historię. Jak głosi legenda, Jerzy Ignacy Lubomirski założył się, że zastrzeli z okna zamku koguta, jednak zamiast ptaka strzał trafił w człowieka. Jako pokutę i zadośćuczynienie magnat wybudował klasztor w Rozwadowie (Stalowa Wola). W tej atrakcji Rzeszowa znajduje się obecnie sąd.

Pałac Letni Lubomirskich

Letni Pałac Lubomirskich fot. K. Kłysewicz

Nieopodal Zamku w Rzeszowie znajduje się kolejna atrakcja, reprezentacyjna rezydencja związana z rodem Lubomirskich – Pałac Letni Lubomirskich. O wyjątkowości pałacyku zwanego dawniej Pałacem Ogrodowym świadczy chociażby położenie na planie litery „H” nawiązującej do imienia jego fundatora – Hieronima Lubomirskiego. Ten uroczy pałacyk był dla rodu Lubomirskich miejscem wypoczynku i arystokratycznych rozrywek. W jego wnętrzu mieścił się teatr dworski, a wokół rozciągał się imponujący barokowy ogród w stylu francuskim. Z ogrodu wchłoniętego przez rozbudowujące się miasto pozostały niewielkie fragmenty w otoczeniu pałacu.

Majątek Mycielskich w Wiśniowej

Nie tylko w Rzeszowie czy Łańcucie odkryjemy reprezentacyjne atrakcje związane z arystokratycznymi rodami. Przenosimy się zatem do majątku Mycielskich w Wiśniowej, w którego skład wchodzą: pierwotny dwór (oficyna), pałac, zabudowania gospodarcze, neoklasycystyczna kaplica grobowa oraz park. W 1864 r. Wiśniową, początkowo na letnią rezydencję, kupili Waleria i Franciszek Mycielscy. Za czasów ich syna, Jana Zygmunta, prawnika i malarza, rezydencja w Wiśniowej zyskała miano Barbizonu Wiśniowskiego w nawiązaniu do słynnej francuskiej szkoły malarstwa pejzażowego z Barbizon.

Do siedziby rodu Mycielskich zjeżdżali wtedy licznie zaprzyjaźnieni z Janem Zygmuntem artyści: Józef Czapski, Jan Cybis i Hanna Rudzka-Cybisowa, Tytus Czyżewski, Leon Chwistek czy Karol Rostworowski. Dziś w wyremontowanym i odrestaurowanym dworze mieści się nowoczesne centrum wystawiennicze z salą multimedialną oraz pokój Zygmunta Mycielskiego. Z dawnych włości Mycielskich podziwiać można także pałac, rozległy park i neoklasycystyczną kaplicę grobową. W zabudowaniach folwarcznych mieści się obecnie nowoczesne centrum noclegowo-konferencyjne.

Zespół Parkowo Dworski i Folwarczny w Wiśniowej fot. W. Augustyn

Dworski park wciąż kryje wiele ciekawostek i ludzkich historii. W jego części północnej można odkryć np. nagrobek psa panien Mycielskich z napisem: „Najpiękniejszy pies panien Mycielskich, najwierniejszy towarzysz Fred (…)″. Wrażenie robi także malownicza aleja grabowa oraz wiele innych cennych drzew, jak Europejskie Drzewo Roku 2017 – dąb Józef. Dąb – o wysokości 30 m i obwodzie przekraczającym 670 cm – w czasach II wojny światowej, jak głosi lokalna legenda, dał schronienie Żydom. W jego wnętrzu ukrywali się przez kilka dni dwaj bracia, którzy zbiegli z obozu KL Płaszów. Dąb Józef widnieje także na stuzłotowym banknocie z 1932 r., zaprojektowanym przez Józefa Mehoffera.

Pałac w Zarzeczu

Na Karpackim Szlaku Ogrodów i Domów Historycznych odnajdziecie także pałace i zamki w stylu romantycznym. Jednym z nich jest romantyczna siedziba Magdaleny z Dzieduszyckich hrabiny Morskiej – Pałac w Zarzeczu. Właśnie kompleks pałacowo-ogrodowy wraz z folwarkiem i zabudowania wsi w Zarzeczu stał się dziełem życia hrabiny, który oprócz urody tego miejsca zyskał też miano ośrodka życia towarzyskiego Galicji.

W romantycznym stylu przebudowano także w XIX stuleciu renesansowy Zamek Przecław, którego architektura łączy cechy odrodzenia z elementami neorenesansowymi i neogotyckimi. Henryk Sienkiewicz po odwiedzeniu Przecławia miał powiedzieć, że zamek to „klejnot pośród zachowanych zamków dawnej Rzeczpospolitej”.

Zatem z pewnością warto oddalić się od atrakcji Rzeszowa i ruszyć w jego okolice by odkryć piękno dawnych posiadłości rodów Lubomirskich, Dzieduszyckich czy Mycielskich.