„Nie ma drogi do pokoju. To pokój jest drogą”. W tych słowach Mahatmy Gandhiego odnaleźć można bezsens wypowiadania i prowadzenia wojen. Jednak w Rzeszowie i jego najbliższych okolicach odnajdziemy milczących świadków wojennej historii, pobudzających wyobraźnię i zmuszających do refleksji. Są to obiekty związane z konfliktami zbrojnymi i zimną wojną
Udajmy się w podróż po historii
Naszą militarną podróż rozpoczynamy ok. 30 km od Rzeszowa. Jesteśmy tuż przed niepozorną bramą prowadzącą nas do tajemniczego i niewidocznego z powietrza Tunelu Schronowego dla pociągu sztabowego pod Górą Żarnowską w Strzyżowie. Jest to jedyny taki obiekt w Polsce. To tutaj w sierpniu 1941 r. ukryto pociąg Adolfa Hitlera – Amerika. Liczący 438 m żelbetowy schron powstał na jego rozkaz w latach 1940–1941.
![Schron Tunelowy w Strzyżowie_fot. Arch. Muzeum Ziemi Strzyzowskiej.webp [3.33 MB]](https://podkarpackie.travel/storage/image/core_files/2023/5/18/7c379bb280816750dff8c741a77888c0/webp/prot/preview/Schron%20Tunelowy%20w%20Strzyżowie_fot.%20Arch.%20Muzeum%20Ziemi%20Strzyzowskiej.webp)
Z kolei 17 km od Strzyżowa, we wsi Stępina, znajduje się druga część kwatery Hitlera „Anlage Süd” – potężny naziemny schron kolejowy o długości 383 m. Teren niegdyś otoczony był drewnianym płotem i zasiekami z drutu kolczastego, a schrony ukrywano pod siatkami maskującymi. To z tej części kwatery osobiście skorzystał Adolf Hitler. W dniach 27–28.08.1941 r. doszło tu do spotkania Hitlera z Mussolinim.
Przenosimy się teraz na poligon, 50 km na północ od Stępiny, do miejscowości Blizna, gdzie wśród gęstych lasów znajduje się Park Historyczny. Dowiadujemy się, że w czasie II wojny światowej naziści testowali tu broń rakietową V-1 i V-2. Rakieta V-2 miała być wielką nadzieją Niemców na odwrócenie losów wojny w 1944 roku i swym zasięgiem sięgać miała do granic Anglii. Oprócz pozostałości po poligonie i zrekonstruowanej rakiecie V-2, przedstawiona jest tu też rola Armii Krajowej w zdemaskowaniu tajnej broni Hitlera, co przyczyniło się do ocalenia Londynu.
![K. Zajączkowski.webp [340.17 KB]](https://podkarpackie.travel/storage/image/core_files/2023/5/19/7c12f97e07df46d0d5af9dbaa31e9b46/webp/prot/preview/K.%20Zajączkowski.webp)
Rzeszowski schron przeciwatomowy
Na koniec zostawiamy nieco nowszą historię. Przenosimy się do samego Rzeszowa, gdzie znajduje się schron przeciwatomowy „Marysieńka”, obiekt wybudowany już w czasie „zimnej wojny” (1956–1960). Schron o niebagatelnej powierzchni blisko 400 m kw. powstał na wypadek wybuchu globalnej wojny nuklearnej. Miał stanowić schronienie dla 58 osób na 21 dni, jak również zapasowe stanowisko dowodzenia wojsk.
![Schron Marysieńka_fot. G. Joniec.webp [1.31 MB]](https://podkarpackie.travel/storage/image/core_files/2023/5/18/9d791b6cbbecc3a5e64b80af08f17cfa/webp/prot/preview/Schron%20Marysieńka_fot.%20G.%20Joniec.webp)
Ciekawostką jest niepozorna lokalizacja tego obiektu militarnego oraz doskonałe zamaskowanie, jakie stanowi klasyczny biały domek jednorodzinny. Dodatkowo, dla kamuflażu, w budynku przy ul. Królowej Marysieńki w czasach zimnej wojny mieszkała zobowiązana tajemnicą państwową rodzina. Pod ziemią zwiedzamy aż kilkanaście przeciwatomowych pomieszczeń. Zobaczyć można tu kwatery sanitarne, kotłownię, rozdzielnię elektryczną, kuchnię, gabinet lekarski czy hydrofornię z własnymi studniami głębinowymi.
INFORMACJE PRAKTYCZNE
Tunel Schronowy Strzyżów
ul. Tunelowa, okolice dworca PKP
Opiekun obiektu:
Muzeum Samorządowe Ziemi Strzyżowskiej im. Zygmunta Leśniaka w Strzyżowie
ul. Łukasiewicza 10, 38-100 Strzyżów
tel. +48 17 2764 238, +48 889 839 031
e-mail: muzeum.samorzadowe.strzyzow@gmail.com
Muzeum Samorządowe Ziemi Strzyżowskiej
Godziny otwarcia
marzec, kwiecień, maj, czerwiec, wrzesień, październik:
środa–niedziela: 10:00–18:00
lipiec, sierpień:
wtorek–niedziela: 10:00–18:00
listopad–luty:
poniedziałek–piątek, po wcześniejszym kontakcie telefonicznym z Muzeum Samorządowym Ziemi Strzyżowskiej
Schron Kolejowy Stępina–Cieszyna
38-125 Stępina
tel. +48 880 061 040
e-mail: tunelstepina@gmail.com
Godziny otwarcia
maj–wrzesień:
wtorek–sobota: 10:00–18:00
niedziela:10:00–18:00
październik:
niedziela: 11:00–17:00
W inne dni i godziny w ciągu roku zwiedzanie jest możliwe po umówieniu telefonicznym pod numerem tel. +48 880 061 040.
Na terenie obiektu znajduje się parking, wytyczono też trasę turystyczną, która doprowadzi turystę do schronów i wszystkich najciekawszych miejsc tego kompleksu.
Park Historyczny Blizna
Blizna 68, 39-104 Blizna
tel. +48 691 040 002
e-mail: park.blizna@ostrow.gmina.pl
Godziny otwarcia:
kwiecień–październik:
wtorek–sobota: 9:00–17:00
niedziela: 10:00–18:00
listopad–marzec:
wtorek–sobota: 08:00–16:00
Niedziela: 10:00–14:00
W poniedziałki obiekt jest nieczynny przez cały rok
Schron Przeciwatomowy „Marysieńka”
ul. Królowej Marysieńki 3, 35-628 Rzeszów
tel. +48 601 885 820
Opiekun obiektu:
Prywatne Muzeum Techniki i Militariów w Rzeszowie
ul. Jana Kochanowskiego 19, 35-201 Rzeszów
tel. +48 601 885 820
Godziny otwarcia
Zwiedzanie obiektu jest możliwe po wcześniejszym kontakcie telefonicznym.