Śladem podkarpackiej historii. Dlaczego warto ruszyć lokalnym Szlakiem Architektury Drewnianej?

Od wieków budulcem typowym dla Podkarpacia było i jest drewno. Drewniana zabudowa miast i wsi, szlacheckie dworki i myśliwskie pałacyki, unikalne na skalę światową cerkwie i kościoły – wszystko to znaleźć można właśnie w tym regionie, podczas pokonywania jednej z 9 tras Szlaku Architektury Drewnianej. Którędy trasy te prowadzą? Co można na nich znaleźć? Odpowiedzi znajdziecie w artykule.

9 różnych tras architektury drewnianej na Podkarpaciu

Historia Podkarpackiego to dzieje różnorodności narodowościowej i kulturowej. Właśnie w tym miejscu Rzeczpospolitej krzyżowały się wpływy polskie, rusińskie, niemieckie i żydowskie. Tu żyli obok siebie wyznawcy katolicyzmu, protestantyzmu, prawosławia i judaizmu. Tutejsze szlaki każdego dnia przemierzali kupcy z Węgier i z Mołdawii, a także Ormianie. Tu także na przestrzeni wieków powstawała unikatowa w skali kraju, ale i Europy architektura. A jest to w dużej mierze architektura drewniana, składająca się niekiedy z obiektów, przy których budowie nie użyto ani jednego gwoździa. Obiekty, które przetrwały do naszych czasów, możemy podziwiać, przemierzając Podkarpackie jedną z 9 tras Szlaku Architektury Drewnianej. A są to trasy:

1. krośnieńsko-brzozowska,
2. sanocko-dynowska,
3. ustrzycko-leska,
4. sanocko-dukielska,
5. przemyska,
6. lubaczowska,
7. rzeszowsko-jarosławska,
8. dębicko-ropczycka,
9. tarnobrzesko-niżańska.

Łączna długość podkarpackiego Szlaku Architektury Drewnianej to ponad 1200 km. Na szlaku tym znajdziecie ok. 130 obiektów, które koniecznie powinni zobaczyć nie tylko wszyscy miłośnicy starej zabudowy, ale po prostu każdy odwiedzający Podkarpacie. Na tę imponującą liczbę zabytków składają się m.in. drewniane kościoły, cerkwie, skanseny, zespoły zabudowy miejskiej, obiekty uzdrowiskowe, dworki i pałace myśliwskie.

Więcej o samym szlaku możecie przeczytać tutaj.

Fot. Krystian Kłysewicz, dawny kościół parafialny pw. Mikołaja, Domaradz

Podkarpacka architektura drewniana z Listy Światowego Dziedzictwa UNESCO

Na Szlaku Architektury Drewnianej prowadzącym przez Podkarpacie znajdziecie kilka prawdziwych pereł w koronie lokalnej, drewnianej zabudowy. Perłami tymi są obiekty sakralne wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, czyli:

• Kościół Wniebowzięcia NMP i św. Michała Archanioła w Haczowie – najstarszy i największy gotycki kościół drewniany konstrukcji zrębowej w Europie;
• Kościół Wszystkich Świętych w Bliznem – jeden z dwóch najcenniejszych drewnianych kościołów gotyckich na Podkarpaciu;
• Zespół Cerkiewny w Radrużu;
• Cerkiew greckokatolicka pw. Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy w Chotyńcu;
• Cerkiew greckokatolicka pw. św. Michała Archanioła w Smolniku;
• Zespół cerkiewny w Turzańsku.

Fot. Krystian Kłysewicz, kościół parafialny pw. św. Wniebowzięcia NMP i Michała Archanioła, Haczów

Każdy z tych obiektów to prawdziwy unikat i punkt obowiązkowy na trasie miłośników historii przemierzających Podkarpacie.

Więcej o tych obiektach przeczytacie tutaj.

Podkarpackie miasteczka i uzdrowiska na szlaku architektury drewnianej

Podkarpacki Szlak Architektury Drewnianej poprowadzi Was przez tutejsze miasteczka i wsie o jakże wyjątkowej, spotykanej jedynie na terenie Galicji zabudowie. Zabudowa ta pochodzi głównie z przełomu XIX i XX wieku, czyli z czasów przedwojennego rozkwitu tego regionu. Podążając jedną z 9 wspominanych tras, możecie dotrzeć do tak ciekawych miejscowości, jak:

• Pruchnik,
• Mrzygłód,
• Jaśliska.

Ale to nie wszystko. Drewniana, miejska zabudowa Podkarpacia występuje również w naszych lokalnych, słynnych na cały kraj uzdrowiskach, jak Rymanów-Zdrój czy Iwonicz-Zdrój. W tych miejscach naprawdę warto zatrzymać się na dłużej, wybrać się na spacer miejskimi uliczkami, pooddychać czystym, przesyconym wonią lasu powietrzem i podziwiać drewniane domy oraz inne elementy zabudowy pochodzące z czasów, gdy ta część Polski wyglądała zupełnie inaczej.

Fot. Krystian Kłysewicz, zespół zabudowy, Mrzygłód

Skanseny Podkarpackiego z unikalną drewnianą zabudową

Ważnym elementem Podkarpackiego są tutejsze skanseny skupiające obiekty drewniane z całego regionu. Wśród tych muzeów na wolnym powietrzu koniecznie warto wymienić (a także odwiedzić!):

• Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku,
• Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej,
• Skansen Zagroda – Muzeum Towarzystwa Przyjaciół Markowej.

Publikacja finansowana ze środków Województwa Podkarpackiego w ramach realizacji zadania publicznego pn. Podkarpacka Platforma turystyczna II