Haczów – Kościół pw. Wniebowzięcia NMP i św. Michała Archanioła

W zasadzie jest to liryczny dialog, w którym święta Barbara z przydrożnej kapliczki opowiada swemu rozmówcy o haczowskiej świątyni i zdradza m.in., że w kościele tym nie znajdzie ani jednego gwoździa. Faktycznie kościół Wniebowzięcia NMP i św. Michała Archanioła ma konstrukcję zrębową – jego ściany tworzą belki łączone w narożach na tzw. zamek. Dzięki temu świątynia mogła zostać wybudowana bez użycia gwoździ. Kościół w Haczowie jest też jedną z najstarszych i największą na świecie świątynią tego typu. Nawiasem mówiąc, wszystkie obiekty UNESCO na Podkarpaciu, mają właśnie konstrukcję zrębową.

A w bok, na wysokościach
siwe drzazgi poukładali
Panu Bogu Haczowskiemu.
- Widzę na wysokościach,
Barbaro przydrożna,
siwy kościół.
- O to to!
Jakem przydrożna,
nie znajdziesz w nim
gwoździa;
(Fragment wiersza Mirona Białoszewskiego „Barbara z Haczowa”)

Wybudowany w drugiej połowie XV w. kościół w Haczowie przez setki lat służył mieszkańcom wsi. Był dla nich miejscem wyjątkowym między innymi ze względu na cudowną, słynącą łaskami gotycką Pietę (liczącą ponad 600 lat!), którą ponoć przyniosły wody Wisłoka. Dla wiernych z Haczowa i przyjezdnych pielgrzymów cudowna figura Matki Bożej Bolesnej do dziś ma szczególne znaczenie.

Drewniany kościół w Haczowie zdumiewa swym rozmiarem i wiekiem, ale też właśnie niezwykłym wnętrzem. – Wyróżnia się ono pochodzącym z kilku okresów wystrojem malarskim o bogatym programie ikonograficznym i wysokim poziomie artystycznym – mówi Anna Fortuna Marek, historyk sztuki, kierownik rzeszowskiego oddziału Narodowego Instytutu Dziedzictwa. Jak mówi, to te malowidła uczyły Biblii naszych przodków nieumiejących czytać, a dzisiaj, po ponad pięciuset latach, nadal fascynują artyzmem, sposobem przedstawienia i barwną opowieścią. Wśród nich na szczególną uwagę zasługuje gotycka polichromia z końca XV w. ze scenami ze Starego i Nowego Testamentu, z wizerunkami świętych i monumentalną postacią św. Krzysztofa.

Kościół w Haczowie, liczący ponad pół tysiąclecia, uważany do niedawna za najstarszy w Polsce, jest niezwykłym świadkiem historii. A namacalnym tego dowodem są chociażby ryte napisy, które można odnaleźć na zewnętrznych ścianach świątyni, takie jak ten z 1771 roku informujący o powodzi z zaznaczonym poziomem, do którego sięgała woda.

Haczowska świątynia przechodziła różne koleje losu. Do gorszych można zaliczyć lata 70. XX w., kiedy to władze komunistyczne planowały urządzić w niej muzeum narzędzi rolnych. Szczęśliwie, kuriozalny pomysł nie doszedł do skutku, a kościół w Haczowie ma duże szanse być świadkiem historii również dla przyszłych pokoleń.

Przeczytaj więcej o atrakcji na stronie Szlaku Architektury Drewnianej

PRZECZYTAJ WIĘCEJ O UNESCO W BESKIDZIE NISKIM 

Warto zobaczyć w okolicy:

Dwór w Trześniowie

Czarnorzecko-Strzyżowski Park Krajobrazowy

• Dawna cerkiew w Jabłonicy Polskiej

• Pałac Ostaszewskich w Wzdowie

• Zespół dworsko-parkowy w Haczowie

• Zespół dworski w Jasionowie

 fot. Krystian Kłysewicz