Drewno to wyjątkowy surowiec, służący człowiekowi od wielu setek lat jako opał czy materiał konstrukcyjny. To z drewna stawiano budowle o różnorodnym przeznaczeniu, niejednokrotnie wznosząc się na szczyty ciesielskiego rzemiosła. Nie inaczej było w malowniczych zakątkach Beskidu Niskiego, pośród podkarpackich wzniesień i lasów, gdzie do dziś drewniane arcydzieła sztuki budowlanej cieszą oko mieszkańców i turystów. A niektóre spośród nich stanowią wyjątkową wartość wyróżnioną znakiem UNESCO.
Drewniane kościoły spod znaku UNESCO w Beskidzie Niskim
Wśród skarbów architektury drewnianej Beskidu Niskiego w Podkarpackiem na uwagę zasługują przede wszystkim dwie świątynie: kościół pw. Wniebowzięcia NMP i św. Michała Archanioła w Haczowie oraz kościół pw. Wszystkich Świętych w Bliznem wraz z zespołem zabudowy. Obie zostały wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, co stanowi niepodważalne potwierdzenie ich znaczenia i wyjątkowości.
Kościół w Haczowie to największy w Europie gotycki kościół drewniany. Czy to za sprawą kunsztownej, strzelistej konstrukcji, czy oddziałujących na inne zmysły walorów tego miejsca – aromatycznego zapachu wielowiekowego drewna, gry światła we wnętrzu budowli – w haczowskiej świątyni doświadcza się uniesienia duszy.
Świątynie w Haczowie i Bliznem zachwycają nie tylko wiekiem, ale także wielkością i wnętrzami opatrzonymi wyjątkowymi działami sztuki malarskiej i rzeźbiarskiej z różnych epok. Z niektórymi z nich związane są ciekawe historie. Tak jest z przyniesioną przez wody Wisłoka ponad 600-letnią gotycką Pietą w Haczowie, jak i z cudownie ocalałą figurą Matki Bożej Królowej Pełnej Łaski w Bliznem.
Tym co wyróżnia świątynię w Bliznem jest także opowiadająca biblijne historie XVII-wieczna polichromia. Biblia pauperum – bo o niej mowa – ufundowana tu w znakomitej większości przez bliźnieńskich chłopów – stanowi niezaprzeczalną dekorację świątyni. To m.in. bogactwo tych malowideł przesądziło o umieszczeniu świątyni na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Przeczytaj więcej o kościołach UNESCO w Haczowie i Bliznem
Podkarpacki Szlak Architektury Drewnianej w Beskidzie Niskim
Nie sposób w tym miejscu nie wspomnieć o podkarpackim Szlaku Architektury Drewnianej – na trasie szlaku zlokalizowanej w Beskidzie Niskim, obok świątyni w Haczowie czy Bliznem, znajduje się kilka osobliwości.
Wśród nich prawdziwy „cukiereczek” – świątynia pomalowana w jaskrawe barwy – cerkiew św. Michała Archanioła w Świątkowej Wielkiej z charakterystyczną fasadą w kolorze zielonym i niebieskim. Ta urokliwa budowla to żywa pamiątka po społeczności Łemków, licznie zamieszkujących przed laty te tereny.
Barwny jest tu nie tylko zewnętrzny wystrój świątyni, ale także zachowane wewnątrz polichromie ze zwracającym uwagę malowidłem proroka Eliasza, powożącego rydwan zaprzężony w konie, którego kult – ze względu na przypisywane mu panowanie nad piorunami – był na Rusi szczególnie żywy. Pędzącym rydwanem Eliasza tłumaczono w ludowych opowieściach odgłosy grzmotów.
ZWIEDZAJ ONLINE:
Choć magię drewnianej architektury – z jej zapachem żywicy i olejków aromatycznych, czułą fakturą i cieszącymi oczy detalami – najlepiej podziwiać na żywo, rozbudzając swoje zmysły, to w sytuacji różnego rodzaju ograniczeń pociechę i substytut wzniosłych doznań może przynieść technologia. To za jej sprawą – przy pomocy Internetu niektóre ze świątyń Beskidu Niskiego, m.in. tę w Świątkowej Wielkiej możemy odwiedzić o każdej porze dnia i nocy. A posiłkując się specjalnymi akcesoriami (okulary VR, cardboardy), dosłownie przenieść się do ich wnętrza!
Zwiedzaj online Cerkiew w Świątkowej Wielkiej
Więcej o architekturze drewnianej Beskidu Niskiego w Podkarpackiem przeczytasz na stronach Szlaku Architektury Drewnianej